Πραγματικά ΔΗΜΟΣΙΑ Διαβούλευση για το Πάρκο

(Ευχαριστώ τη Συνέλευση τού Πάρκου για τη φιλοξενία. Πιστεύω πως οι σκοποί αυτού τού άρθρου είναι και σκοποί τής Συνέλευσης.)

Η σελίδα τής διαβούλευσης εδώ.

Εφαλτήριο

Με την παρουσίαση τής διαχειριστικής μελέτης για το Πάρκο στο Παπαστράτειο Μέγαρο στις 29/03/2017, πολλοί από αυτούς που ενδιαφέρονται για την τύχη αυτού του πραγματικά απαραίτητου για την πόλη έργου παρατήρησαν μια σημαντική στροφή στην πολιτική του Δήμου όσον αφορά στη δημόσια διαχείριση τής συνολικής διαδικασίας. Η ανοιχτή παρουσίαση στους κατοίκους τής πόλης, η κατάθεση επιστημονικής αιτιολόγησης για τα όσα σχεδιάζονται και η έναρξη δημόσιας διαβούλευσης για το θέμα εξέπληξε ευχάριστα όλους εμάς που έχουμε συνηθίσει αλλιώς τη συμπεριφορά τής εξουσίας. Οι εκτεταμένες αναφορές περί Άμεσης Δημοκρατίας τού περιφερειάρχη «έδεσαν» το όμορφο σκηνικό.

Μια βασική παράμετρος (τουλάχιστον για μένα) αυτής τής ευφορίας την οποία νιώσαμε, ήταν μια δημόσια δήλωση, απαντώντας σε ερώτηση από το κοινό, τού προερχόμενου από το Δήμο συντονιστή τού πάνελ. Επίσημα λοιπόν, δηλώθηκε πως το μέσο υλοποίησης τής δημόσιας διαβούλευσης θα ήταν μια ειδική πλατφόρμα στο site τού Δήμου, όπου θα ανέβαινε και η μελέτη σε εύληπτη μορφή (όπως και έγινε), στην οποία ο κάθε δημότης θα μπορούσε να σχολιάσει τα επιμέρους χαρακτηριστικά τής μελέτης και να προτείνει αλλαγές ή βελτιώσεις από τη σκοπιά του. Επίσης, όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα τής διαβούλευσης, δηλώθηκε πως αυτό θα εκτείνεται σε ικανό χρονικό διάστημα (χωρίς να ειπωθεί κάτι συγκεκριμένο) ώστε να υπάρξει χρόνος στον καθένα να μελετήσει το υλικό και να εκφραστεί επ’ αυτού.

Οι επόμενες ημέρες δυστυχώς ανέτρεψαν αυτή την αισιοδοξία. Ο Δήμος ανέβασε στο site απλά τα αρχεία τής μελέτης με την προτροπή να αποσταλούν τυχόν παρατηρήσεις μέσω email ή με το ταχυδρομείο εντός 20 ημερολογιακών ημερών. Αυτό ήταν μια απογοήτευση για όσους από εμάς πιστέψαμε πως θα δινόταν η ευκαιρία σε όλους να συμμετέχουν σε μια διαδικασία συλλογικής έκφρασης. Και εξηγούμαι παρακάτω.

Πραγματικά δημόσια διαβούλευση

Είναι προφανές πως μια τέτοια διαβούλευση δεν μπορεί εύκολα κάποιος να την αποκαλέσει «δημόσια» (παρόλο που απευθύνεται δημόσια), αλλά μάλλον «κατά μόνας«. Κι αυτό γιατί δεν τηρούνται μια σειρά από κριτήρια, με αποτέλεσμα αστοχίες όπως:

• Οι προτάσεις τού κάθε ενδιαφερόμενου δεν δημοσιοποιούνται τη στιγμή που γίνονται (και το πιθανότερο είναι να μη δημοσιευτούν ποτέ). Ακόμα κι αν δημοσιευτούν κάποια στιγμή μετά το πέρας τής διαβούλευσης, δεν έχει υπάρξει ζύμωση επ’ αυτών. Δεν μπορεί π.χ. κάποιος να αναφερθεί σε μια πρόταση άλλου, να την τροποποιήσει, και να προτείνει κάτι που θεωρεί πως «προχωράει» την αρχική πρόταση.
• Μπορεί να παρουσιαστούν παρόμοιες προτάσεις, μιας και κανείς δεν ξέρει τι έχει προτείνει ο διπλανός του. Αυτό αυξάνει την ανάγκη επεξεργασίας των προτάσεων προσθέτοντας επιπρόσθετο φόρτο σε αυτούς που έχουν αναλάβει τη διαδικασία.
• Ο δημότης στέλνει τις προτάσεις του ως «μήνυμα σε μπουκάλι«, χωρίς να έχει εικόνα για το αν αυτές έφτασαν σωστά. Πολλά γράμματα μπορούν να παραπέσουν (ή και να «παραπέσουν»), πολλά emails πάνε στο φάκελο ανεπιθύμητης αλληλογραφίας, κ.ο.κ. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος πως η πρότασή του θα παραληφθεί από το κατάλληλο άτομο και θα τύχει τής αρμόδιας επεξεργασίας.
• Οι μελετητές, οι οποίοι βοηθούνται τα μάλα από την απόκριση τού κοινού επί συγκεκριμένων θεμάτων, επαφίονται στην οργανωτική ικανότητα τού Δήμου για την προεπεξεργασία των προτάσεων ώστε να καταφέρουν να εκμαιεύσουν τη βούληση τής κοινωνίας και να προσαρμόσουν τη μελέτη ανάλογα. Αυτό, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι γενικά επισφαλές.
• Τελευταίο (και σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου) είναι το ζήτημα τού κοινωνικού ελέγχου που θα πρέπει να υπάρξει με την παρουσίαση τής τελικής μελέτης. Εφόσον δεν υπάρχει δημόσια εικόνα σχετικά με το τι έχει προταθεί κι από ποιον στο στάδιο τής διαβούλευσης, ο δημότης (άσχετα αν έκανε κάποια πρόταση ή όχι) δεν μπορεί να ελέγξει κατά πόσο η συνολική διαδικασία διαβούλευσης ήταν σοβαρή ή προσχηματική. Ο Δήμος, από την άλλη μεριά, δεν μπορεί να προστατευτεί από παράπονα όσων πιστεύουν πως οι προτάσεις τους έπεσαν στον κάλαθο των αχρήστων, αφού οι προτάσεις δεν είναι αναρτημένες σε δημόσιο χώρο και η ολοκλήρωση τής διαδικασίας υποβολής δεν είναι στον έλεγχο αυτού που προτείνει. Κοινώς, δεν υπάρχει η έννοια τού πρωτοκόλλου, με την οποία είναι εξοικειωμένος όλος ο κόσμος που συναλλάσσεται με τις διάφορες υπηρεσίες.

Υλοποίηση

Θέλοντας να αναιρέσω τους παραπάνω ανασταλτικούς παράγοντες, δημιούργησα με δική μου πρωτοβουλία μια τυπική φόρμα υποβολής προτάσεων οι οποίες θα καταλήξουν, μέσω μιας πραγματικά ανοιχτής, δημόσιας και αυτοματοποιημένης διαδικασίας, στο Δήμο και στους μελετητές. Σκοπός μου δεν είναι φυσικά να αποτελέσω το «μεσάζοντα» ανάμεσα στον οποιονδήποτε και στο Δήμο, αλλά να δώσω διέξοδο σε όποιον σαν κι εμένα θα ήθελε να αρχίσουν να τηρούνται πραγματικά δημοκρατικές διεργασίες σε όλα τα επίπεδα. Η αντίσταση τού κόσμου στις παλινωδίες τής προηγούμενης μελέτης, με πρωτοστάτη αυτήν εδώ τη Συνέλευση, δείχνει πως υπάρχει η απαιτούμενη ενέργεια που μπορεί να επιβάλει τη συνδιαμόρφωση όλων αυτών που είναι αναγκαία να γίνουν. Αν αυτή η ενέργεια δεν βρει το δρόμο της μέσα από αληθινά συμμετοχικές διαδικασίες, τότε είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν μικρές ή μεγάλες παρεκτροπές και εντάσεις. Με άλλα λόγια, όσοι ανεβήκαμε στα κάγκελα για να σταματήσουμε την καταστροφή τού Πάρκου θα πρέπει να βάλουμε από τώρα το λιθαράκι μας ώστε να μην αναγκαστούμε να κάνουμε το ίδιο επί τετελεσμένων αποφάσεων.

Η υλοποίηση αυτής τής διαδικασίας πραγματικά δημόσιας διαβούλευσης είναι, με βάση τα σύγχρονα δεδομένα, μια πολύ απλή υπόθεση, ακόμα και χωρίς τις ψηφιακές υποδομές που διαθέτει ο Δήμος. Μπορεί να χρειάζεται να γίνει κάτι παραπάνω από μια σελίδα στο Word και μια διεύθυνση email, αλλά στην πραγματικότητα, αν ο Δήμος ήθελε να υλοποιήσει κάτι παρόμοιο για αυτήν ή για άλλη υπόθεση, θα χρειάζονταν ελάχιστες εργατοώρες εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού.

Προσωπικά δεδομένα – τεχνικά χαρακτηριστικά – αποποίηση ευθύνης

Στη διαδικασία ακολουθήθηκε το πρότυπο υποβολής που παρουσίασε ο Δήμος. Σε αυτό το πρότυπο εμπλέκονται αναπόφευκτα προσωπικά δεδομένα των συμμετεχόντων, και συγκεκριμένα οι διευθύνσεις email και τα τηλέφωνα που δηλώνονται. Τα δεδομένα αυτά έχουν ενδιάμεσο παραλήπτη εμένα προσωπικά και κανέναν άλλον, και τελικό παραλήπτη το Δήμο. Ως εκ τούτου, αναλαμβάνω πλήρως την ευθύνη τήρησης και επεξεργασίας αυτών των δεδομένων μέχρι τη στιγμή που θα αποσταλούν στο Δήμο την τελευταία ημέρα τής διαβούλευσης. Τα προσωπικά δεδομένα που είναι απαραίτητο να εισαχθούν θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για το σκοπό που υποβάλλονται. Τα υπόλοιπα δεδομένα (ονοματεπώνυμο, ιδιότητα και, φυσικά, οι προτάσεις) θα αναρτούνται δημόσια τη στιγμή ακριβώς που γίνεται η υποβολή. Οποιοσδήποτε θέλει να υποβάλλει τις προτάσεις του μέσω τής φόρμας θα πρέπει να συμφωνεί με την παραπάνω πολιτική.

Η φόρμα περιέχει δικλείδες ασφάλειας (έλεγχος εγκυρότητας email και τηλεφώνου, αποφυγή αυτοματοποιημένης μαζικής υποβολής, κλπ). Επίσης, αναγράφονται συμβουλές και εμφανίζονται μηνύματα καθοδήγησης για την ορθή περαίωση τής διαδικασίας. Κάθε email μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μια φορά στη διαβούλευση. Οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται στην υλοποίηση είναι της διεθνούς φήμης εταιρείας JotForm. Ο Δήμος θα παραλάβει την τελευταία ημέρα τής διαβούλευσης, μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας στη διεύθυνση dper@agrinio.gr (ή και εκτυπωμένες, αν χρειαστεί), όλες τις προτάσεις στη μορφή τού «Εντύπου Υποβολής Προτάσεων» που υπάρχει στην ανακοίνωση τού Δήμου.

Τούτων δοθέντων, δηλώνω πως αποποιούμαι οποιασδήποτε ευθύνης έχει να κάνει με την ομαλή λειτουργία τής φόρμας, καθώς και με το τελικό αποτέλεσμα. Αυτή η κίνηση δεν εμπεριέχει και δεν αποσκοπεί σε κανένα χρηματικό ή γενικότερα υλικό κέρδος, απλά ελπίζει να είναι χρήσιμη για το κοινό καλό. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου υπεύθυνο για οποιαδήποτε διαρροή προσωπικών δεδομένων τυχόν προκύψει χωρίς δική μου υπαιτιότητα μετά την αποστολή αυτών στο Δήμο. Όποιος συμμετάσχει θα πρέπει να έχει στο μυαλό του πως η παρούσα πρωτοβουλία είναι μη θεσμική και, ως τέτοια, δεν εγγυάται επ’ ουδενί πως όλα θα πάνε όπως έχουν σχεδιαστεί. Προτρέπω όποιον δεν αισθάνεται ασφάλεια με αυτό να μην χρησιμοποιήσει τη φόρμα, ή να αποστείλει τις προτάσεις του και μέσω των (ελλιπών μεν, θεσμικών δε) προδιαγραφών τού Δήμου. Από τη μεριά μου δηλώνω πως θα κάνω ό,τι είναι δυνατό στα πλαίσια των δυνατοτήτων μου ώστε το εγχείρημα να είναι επιτυχές.

Αν και θα το ‘θελα, δεν θα μπορέσω να προσφέρω υποστήριξη όσον αφορά στη χρήση τής φόρμας και σε τυχόν προβλήματα που προκύψουν από αυτήν.

Συμμετοχή

Ευελπιστώ πως το εγχείρημα θα διαδοθεί σε όποιον πιστεύει ο καθένας μας πως τον ενδιαφέρει. Σας παροτρύνω όμως όλους να συμμετάσχετε στη διαβούλευση με όποιον τρόπο θέλετε και να είστε σε εγρήγορση καθ’ όλη την εξέλιξη τού σχεδιασμού και της υλοποίησης τής μελέτης.

Ευχαριστώ για το ενδιαφέρον
Κώστας Κατσαρός